Iwi and Hapū Names List
Website: Rārangi Ingoa o ngā Iwi me ngā Hapū
Kupu Whakataki
Kua whakawhanakehia te Rārangi Ingoa o ngā Iwi me ngā Hapū hei wāhanga o te Kaupapa Rārangi Take Māori. E tautokohia ana tēnei kaupapa e Te Rōpū Whakahau, e LIANZA me Te Puna Mātauranga o Aotearoa.
Kua whakawhanakehia tēnei rārangi kia whiwhi ai ngā kaiwhakarārangi me ngā kaitiaki pukapuka i tētahi rauemi e pono ana, e whānui ana inā ka whakamārama ai rātau i ngā kōrero i roto i te reo Māori, nā te iwi Māori, mo te iwi Māori anō hoki.
Nā tēnei ka tāea te whakarārangi, te whakamārama rānei i runga i te tika ngā kōrero katoa e pā ana ki te iwi kotahi, ki te hapū kotahi rānei. Hei tauira ake ka kitea ētahi atu pūnga kupu, ētahi atu momo taurangi o ngā ingoa rānei. Inā ka tatū ai tēnei, ka hāngai ngā kupu ki te ingoa taketake. Nō reira, ki te rapu te tangata mai i ngā momo taurangi, ka tae tonu ia ki te ingoa taketake.
Nā Robert Sullivan i kōkiri te kaupapa waihanga i te Rārangi Ingoa o Ngā Iwi Me Ngā Hapū i te tau 2001, i a ia e mahi ana i Te Puna Mātauranga o Aotearoa. Nā Robert te mahi nui ki te whakarite kia tū ai tēnei kaupapa, ā, e kore hoki e mimiti te puna-o-mihi ki a ia mō tōna matakite me tana whakapau kaha ki tēnei kaupapa.
I takea mai ngā ingoa o ngā waka, o ngā iwi, me ngā hapū kei roto i He Puna Kupu Māori me Tapuhi, ā, kua tātaritia e Te Taura Whiri (Māori Language Commission). Ko te tikanga ka akiaki te rārangi, ā, ka haere tonu ngā mahi kia tāea ai te tāpiri i ētahi atu ingoa hapū, ingoa iwi e tika ana.
Kua whakawhanakehia tēnei rārangi mo ngā hapori whare pukapuka me ngā hapori tukunga kōrero anō hoki. Ka whakamahia anō tēnei e Te Puna Mātauranga o Aotearoa kia whakakaha ake tōna ratonga ki te iwi Māori e haere ana ki te whare pukapuka. Heoi anō kia kaua tēnei rārangi e whai mana i roto i ētahi atu āhuatanga, mo ētahi atu mahi i tua atu i tana mahi mo te whare pukapuka.
Ko ngā ingoa iwi, hapū hoki hei pūtake mō ngā ūpoko kaupapa o te Library of Congress, me te tāpiritanga (New Zealand people). E tukua ana e Te Puna Mātauranga O Aotearoa ngā tono ūpoko kaupapa kia riro rawa mai ngā tuemi rārangi pukapuka kua tāpirihia ki aua ūpoko. Ka whakamihia ngā whakaaro anō ki aua tono mai i ētahi atu wharepukapuka o Aotearoa.
Mehemea he patai āu, he korero āu, kei te pīrangi rānei kia tāpirihia tōu ingoa ki te rārangi tēna koa whakapā atu ki reo@dia.govt.nz